STICANJE SVOJINE ODRŽAJEM (USUCAPIO)

Apstrakt

Tema rada je sticanja svojine originarnim putem, tj. održajem, sa kratkim osvrtom na istorijski nastanak i razvoj pomenutog instituta ali i njegovo pozitivno – pravno i regulisanje u uporednom pravu. Analizirana su pitanja zakonite i nezakonite državine, savjesne i nesavjesne državine, prave i manljive državine, imajuću u vidu da su uslovi za sticanje državine vezani za kvalitet iste. Takođe, razmatrani su i rokova potrebni za nastanak održaja, dejstvo upisa svojine stečene održajem u javnu evidenciju nepokretnosti kao i veza između održaja i službenosti. Održaj (dospjelost, usucapio) predstavlja originaran načina sticanja prava svojine na osnovu državine, koja ispunjava propisane uslove koji se odnose na njena svojstva (kvalifikovana, uzukapiona državina) i koja je trajala zakonom određeno vrijeme. U današnjem pravu, javljaju se dva oblika održaja, redovni i vanredni, sa svojim specifičnostima koji se odnose na kvalifikovanu (uzukapionu) drzavinu i protek vremena. Za sticanje prava svojine redovnim održajem potrebna je kvalifikovana državina i protek vremena. Kvalifikovana je ona državina koja je istodobno zakonita, savjesna i prava (nije manljiva). Za razliku od redovnog održaja, gdje se javlja državina najvećeg stepena kvalifikovanosti, vanredni održaj se odlikuje manjom kvalifikovanošću državine ali i dužim rokovima (dovoljno je da državina bude savjesna, zakonitost se ne traži). Značaj instituta održaja u pravu ne iscrpljuje se samo kod sticanja svojine nad stvarima već se njegovo dejstvo prostire na još jednu oblast, veoma aktuelnu u pravnom prometu. Naime, održajem se mogu steći službenosti ispunjavanjem određenih uslova koji se odnose na državinu (faktičko ostavrivanje službenosti) i rok (protek vremena).